ارزش سهام شرکت گیم‌استاپ (GameStop) در بورس نیویورک امروز با رشدی ۱۸۰ درصدی روبرو شد. قیمت سهام این شرکت دیروز نیز ۹۰ درصد رشد داشت. به این ترتیب، بازدهی این سهم از ابتدای سال تاکنون بیش از ۱۸ برابر شد!
اما نگاهی به اطلاعات این شرکت نشان می‌دهد که نه تنها هیچ تحول معناداری برایش روی نداده، بلکه این شرکت اصلا بنگاه آن چنان موفقی نیز در بازار نبوده است.
اما چطور یک شرکت با کارنامه‌ای نه چندان قابل دفاع با این میزان رشد سهام روبرو شده است؟
همه ماجرا در یک الگوی معروف معامله در بورس خلاصه می‌شود. این الگو «فروش استقراضی» (short selling) نام دارد.
فرض کنید که بر اساس پیش‌بینی شما، قیمت سهام یک شرکت خاص تا چند روز دیگر از ۱۰ دلار به ۵ دلار افت می‌کند.
بلافاصله دست به کار می‌شوید و مقداری سهم (مثلا ۱۰۰ سهم) را به صورت امانی دریافت می‌کنید. این ۱۰۰ سهم را در بازار می‌فروشید و در نتیجه هزار دلار به دست می‌آورید.
بعد از یک هفته، بازار بر اساس پیش‌بینی‌تان پیش می‌رود و قیمت سهم به ۵ دلار می‌رسد. در این صورت، آن ۱۰۰ سهم را این بار به قیمت هر سهم ۵ دلار می‌خرید و این سهام امانی را پس می‌دهید. در نتیجه، ۵۰۰ دلار برایتان باقی می‌ماند.
فروش استقراضی در نهایت به افزایش تعادل در بازار کمک می‌کند.
اما حالا فرض کنید که قیمت سهمی که ۱۰ دلار فروخته‌اید، به ۲۰ یا ۳۰ دلار برسد. در این صورت، دیگر نمی‌توانید آن مقدار سهم را با پول به دست آمده از فروشش بخرید. در نتیجه احتمالا منتظر می‌مانید تا قیمت سهم پایین‌تر بیاید.
حالا اگر تعداد زیادی معامله‌گر با هم برای اجرای این روش در بازار به معامله بپردازند و ارزش کل بازار سهم مورد نظر هم کوچک باشد، یک حجم بزرگ عرضه و تقاضا می‌تواند به تغییرات شدید قیمتی بیانجامد.
این دقیقا همان اتفاقی بود که برای گیم‌استاپ و ظاهرا بلک‌بری افتاده است.
رسانه‌ها می‌گویند چندین گروه در شبکه اجتماعی ردیت (Reddit) که در زمینه هماهنگ‌سازی فعالان بورسی برای خریدهای استقراضی فعالیت می‌کند، کاربران را به خرید استقراضی سهام این شرکت‌ها سوق داده‌اند. این گروه‌ها هر از چند گاهی نام یک یا چند شرکت مشخص و زمان آغاز خرید استقراضی را به کاربران اعلام می‌کنند.
اما سیل کاربرانی که به سهم این سهم هجوم بردند، سبب بر هم خوردن روند طبیعی عرضه و تقاضا و در نتیجه، افزایش غیرمنطقی قیمت آن شد.
باید پذیرفت که این گونه اقدامات چیزی جز افزایش نوسانات بی‌دلیل در بازار سهام و البته متضرر شدن کاربران کم‌سابقه ندارد.
حال سئوال اینجاست که آیا می‌توان تدبیری برای جلوگیری از بروز این پدیده یا حداقل، کاهش پیامدهای منفی ناشی از آن اندیشید؟