خبر موفقیت‌آمیز بودن واکسن ضد کووید-۱۹ شرکت فایزر، موجی از امیدواری را در بازارهای اقتصادی دنیا به وجود آورد. با این وجود، خبری که اندکی بعد منتشر شد، نشان داد که شاید لازم باشد با اندکی احتیاط بیشتر با چنین اخباری روبرو شویم.
چالش سرما
شرکت فایزر می‌گوید دمای بهینه برای نگهداری واکسن جدید کووید-۱۹، حدود ۷۰ درجه سانتی‌گراد زیر صفر است. واکسن در این دما می‌تواند تا حدود ۶ ماه دوام بیاورد. مشکل اینجاست که بیشتر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در ایالات متحده یا سایر کشورهای غربی، فاقد تجهیزات لازم برای تامین این دما هستند.
به گزارش وب‌سایت مجمع جهانی اقتصاد، یخچال‌های موجود در مراکز درمانی معمولا می‌توانند دمایی بین ۲ تا ۸ سانتی‌گراد درجه زیر صفر را ایجاد کنند. واکسن ضد کووید-۱۹ فایزر در این دما فقط بین ۴ تا ۵ روز دوام می‌آورد و به سرعت فاسد می‌شود.
فریزرهایی که بتوانند دمای منهای ۷۰ درجه سانتی‌گراد را تامین کنند، گران‌قیمت هستند و علاوه بر آن، مصرف برق بسیار بالایی دارند. حتی اگر بیمارستان‌های بزرگ بتوانند این تجهیزات را تامین کنند، مناطق روستایی، دورافتاده و کشورهای کمتر توسعه‌یافته با چالش‌هایی به مراتب بزرگ‌تر روبرو خواهند بود.
در نتیجه، اکنون یک چالش بزرگ در زمینه تامین این دما ایجاد شده است. برخی ایالت‌ها در آمریکا پیشنهاد داده‌اند که یک شبکه توزیع با فریزرهای قدرتمند در این استان شکل گیرد تا بتوان به خوبی این واکسن را در بازه‌های زمانی مورد نظر نگهداری کرد. این شبکه احتمالا دربردارنده یک سری کلینیک‌های سیار ویژه واکسیناسیون هم خواهد بود.
یکی دیگر از پیشنهاداتی که ارائه شده، بهره‌گیری از یخ خشک برای انتقال هوایی با زمینی واکسن است. به این ترتیب امکان تامین دمای مناسب برای واکسن فراهم می‌شود. البته یخ خشک هم محدودیت‌هایی دارد و هر ۱۵ روز یخ خشک جدید را جایگزین قبلی کرد.
به گزارش تایم، شرکت فایزر می‌گوید محفظه‌ای ویژه ساخته که با یخ خشک قادر به ذخیره واکسن تا ۱۰ روز است. این وسیله ظاهرا مصرف انرژی چندانی هم ندارد. البته چند ماهی است به دلیل افزایش سفارشات آنلاین موادغذایی، تقاضا برای یخ خشک بالا رفته و در نتیجه شاید در تامین این ماده برای انتقال واکسن، مشکلاتی ایجاد شود.
همچنین شرکت هواپیمایی امارات به عنوان یکی از خطوط هوایی پیشتاز در دنیا اعلام کرده که مذاکراتی را با چند شرکت بزرگ داروسازی مثل فایزر برای بررسی امکان همکاری لجستیک برای انتقال واکسن آغاز کرده است.
شرکت فایزر گفته که تا پایان امسال ۵۰ میلیون دُز و تا پایان سال ۲۰۲۱ نیز حدود ۱/۳ میلیارد دُز دارو را تولید و عرضه خواهد کرد.
مشکل دیگر واکسن‌های فایزر، تعداد آن در هر جعبه است. هر جعبه این واکسن دارای ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ واکسن است که هر واکسن نیز شامل ۵ دُز می‌شود. این میزان معمولا بیشتر از نیاز یک مرکز درمانی در شهرهای کوچک است.
واکسن‌های رقیب
واکسن شرکت فایزر از ام‌آران‌ای (mRNA) مصنوعی برای فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس استفاده می‌کند. دو شرکت رقیب یعنی مدرنا (Moderna) و جانسون اند جانسون (Johnson & Johnson) نیز از الگویی مشابه بهره می‌برند. با این وجود، واکسن شرکت مدرنا نیازی به ذخیره‌سازی در دمای پائین ندارد. همچنین واکسن پیشنهادی شرکت جانسون اند جانسون را می‌توان در فریزرهای معمولی موجود در بیمارستان‌ها هم ذخیره کرد.
فروش سهام توسط مدیران فایزر
به گزارش بلومبرگ، آلبرت بورلا (مدیرعالم فایزر) در روز دوشنبه بیش از ۱۳۰ هزار سهم را به قیمت ۵/۶ میلیون دلار به فروش رساند. همچنین سالی سوزمن (معاون فایزر) نیز ۱/۸ میلیون دلار از سهامش را نقد کرد.
این خبر، موجب تردیدهایی در زمینه عملکرد مدیران این شرکت شد. بر اساس قوانین و مقررات، افرادی که از اطلاعات محرمانه شرکت خبر دارند، حق چنین اقدامی را ندارند.
اما ظاهرا این دو نفر، سفارش فروش خود را در نوامبر ۲۰۱۹ ثبت کردند تا سهام به قیمتی مشخص به فروش رود که البته در روز دوشنبه این اتفاق افتاد. بنابراین، از نظر قانونی، این اقدام بلامانع بود.
گفتنی است کانادا رکورددار سرانه خرید واکسن کووید-۱۹ در دنیاست و بخشی از این سفارش خرید به شرکت فایزر داده شده است.