همهگیری کووید-۱۹ پیامدهای اقتصادی متعددی مثل بیکاری، افت ارزش سهام و نیز ورشکستگی برخی کسبوکارها را به همراه داشته است. اما وضعیت این ماهها، بر روی توانایی مالی خانوادهها هم تاثیرگذار بوده است.
نسبت بدهی به درآمد (debt-to-income ratio) یک معیار اقتصادی ارزیابی قدرت مالی افراد و خانوادههاست. با کمک این معیار میتوان میزان آسیبپذیری خانواده را در زمینه مالی یا مسکن ارزیابی کرد. نسبت بالای بدهی به درآمد به این معناست که ریسک زیادی در برابر خانواده وجود دارد. این ریسک حتی میتواند به ناتوانی در پرداخت وام مسکن و از دست رفتن خانه بیانجامد.
همهگیری و نسبت بدهی به درآمد کاناداییها
نسبت بدهی به درآمد بین ماههای آوریل تا جون ۲۰۲۰ در همه شهرهای بزرگ کانادا با کاهش روبرو بود. در شرایط معمول، چنین کاهشی را باید به حساب افزایش توانایی مالی خانوادهها در پرداخت بدهیها دانست. اما ماجرای این دوره متفاوت است.
اندکی پس از آغاز همهگیری، امکان به تعویق انداختن پرداخت اقساط وام مسکن برای کانادایی فراهم شد. در نتیجه بسیاری از مردم توانستند بدهیهای دیگر خود را بهتر از گذشته پرداخت کنند. در مقابل، در همین ماهها شاهد افزایش بدهی مربوط به وام مسکن در بیشتر مناطق شهرهای بزرگ بودیم که البته با افزایش بیکاری همزمان شد.
یافتههای مهم درباره نسبت بدهی به درآمد در کانادا
- در سهماهه اول، نسبت بدهی به درآمد خالص (با کسر مالیات) خانوادهها در کانادا برابر با ۱۵۸ درصد بود که این میزان در سهماهه دوم با ۱۷ درصد افت روبرو شد.
- نسبت بدهی به درآمد از رقم ۱۷۵ درصد سال ۲۰۱۶ تاکنون تغییر چندانی نکرده است (تصویر ۱)
- نسبت بدهی به درآمد برای بدهی وام مسکن هم از ۱۱۵ درصد به ۱۰۵ درصد کاهش یافت.
- کاهش نسبت بدهی به درآمد، نتیجه مستقیم افزایش درآمد خالص خانوارها بود. در واقع میزان بدهی کاهش نیافت.
- به صورت میانگین، درآمد خالص کاناداییها بین سهماهه اول و سهماهه دوم سال ۲۰۲۰ حدود ۱۱ درصد رشد کرد. در سهماهه دوم ۲۰۲۰ نیز این درآمد ۱۵ درصد بالاتر از سهماهه دوم ۲۰۱۹ بود.
تصویر شماره ۱: سطح بدهی به درآمد کاناداییها به کمترین میزان از ۲۰۱۰ به این سو افت کرد. (Statistics Canada, CMHC calculations)
دلیل افزایش موقت درآمد خانوارها
اصلیترین دلیل افزایش درآمد خانوارها را باید کمکهزینههای دولت طی دوره همهگیری کووید-۱۹ دانست. برنامه کمکهزینه پاسخ اضطراری کانادا (CERB) در مجموع به افزایش ۵۰ میلیارد دلاری درآمد خانوادههای کانادایی تا ۳۰ جون منجر شد. این میزان حدود ۱۳ درصد از کل درآمد اولیه خانوادهها طی این مدت بود. در واقع، درآمد اصلی خانوارها طی سهماهه دوم ۲۰۲۰ افت ۷/۴ درصدی نسبت به سهماهه اول داشت. این کاهش بدون در نظر گرفتن مبلغ واریز شده از سوی دولت، شرکتها و موسسات غیرانتفاعی بوده است.
میتوانیم بگوییم که نسبت بدهی به درآمد کاناداییها بدون حمایتهای مالی مربوط به همهگیری با افزایش ملایمی روبرو میشد.
وضعیت در شهرهای بزرگ کانادا
نگاهی به آمارها در شهرهای بزرگ کانادا نشان میدهد این مناطق نیز وضعیتی مشابه سایر شهرها را داشتند. نسبت بدهی به درآمد در سهماهه سوم ۲۰۲۰ در همه شهرها به طور قابلتوجهی کاهش داشت. نسبت بدهی به درآمد در سهماهه دوم ۲۰۲۰ برای بدهی مرتبط با وام مسکن و غیر مرتبط با آن، نسبت به سالهای قبل در این جدول نشان داده شده است.
تصویر ۲: کاهش معنادار نسبت بدهی به درآمد در شهرهای بزرگ در سهماهه دوم ۲۰۲۰ (Source :Equifax, Statistics Canada, Conference Board of Canada, CMHC calculations)
یافتههای مهم در آمار شهرهای بزرگ
- نسبت بدهی به درآمد در سهماهه دوم ۲۰۲۰ در ونکوور، ویکتوریا، رگینا و مونترال با بیشترین کاهش نسبت به سهماهه اول روبرو بود. همه این شهرها کاهشی ۲۰ درصدی را تجربه کردند. این شهرها همچنین بیشترین رشد را در درآمد خالص در سهماهه دوم تجربه کردند (تصویر ۳)
- در میان شهرهای بزرگ، کلگری و ادمونتون با کمترین کاهش در نسبت بدهی به درآمد روبرو بودند.
- کاهش قیمت نفت و محدودیتهای همهگیری در آلبرتا سبب شد میانگین درآمد اصلی خانوادهها از اپریل تا جون با ۷ درصد کاهش روبرو شود. این رقم بدون احتساب پرداختیهای دولت به مردم است.
- با وجود اینکه در ونکوور و تورنتو با کاهش کلی بدهی به درآمد روبرو بودیم، میزان بدهی به درآمد مردم در این دو شهر به ترتیب ۲۱۰ و ۲۰۳ درصد بود که همچنان بالاتر از میانگین در کانادا (۱۵۸ درصد) است. اصلیترین دلیل این تفاوت فاحش را باید در میزان بدهی مربوط به وام مسکن دانست که ریشه در گران بودن املاک در این دو شهر دارد. نسبت بدهی وام مسکن به درآمد در تورنتو و ونکوور بالای ۱۴۰ درصد بود. حال آنکه میانگین این متغیر در کانادا ۱۰۵ درصد است.
مقایسه رشد درآمد خالص با نسبت بدهی به درآمد (Sources: Equifax, Statistics Canada, CMHC calculations)
افزایش پسانداز کاناداییها
بالا رفتن درآمد خانوارها به آنها امکان داد که بخشی را پسآنداز کنند. به دلیل کاهش مخارج خانواده، میزان پسانداز خالص خانوادهها با ۲۸/۲ درصد رشد روبرو شد (جدول ۴). برای درک بهتر این رقم، کافی است بدانید که میانگین پسانداز کاناداییها از زمان بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ حدود ۳/۷ درصد بود. خانوادههای کانادایی طی سهماهه دوم ۲۰۲۰ حدود ۱۰۰ میلیارد دلار پسانداز کردند که حدود ۱۰ برابر دوره پیش از همهگیری است. این پسانداز بیشتر به دلیل کمکهای مالی دولت و نیز کاهش مخارج خانوارها بود.
خالص پسانداز خانوادهها در سهماهه اول و دوم ۲۰۲۰ (Source: Statistics Canada)
افزایش پسانداز میتواند نشانه نگرانی خانوادهها درباره روند بهبود اقتصادی و آینده شغلی و درآمدیشان باشد. بخشی از کاهش مخارج به دلیل عدم امکان خرج کردن پول مثلا به دلیل بسته بودن برخی کسبوکارها یا محدودیتهای رفتوآمد بود. معمولا افراد به دلیل نگرانی از ابهامات درآینده اقدام به پسآنداز میکنند. محدودیتهای ناشی از همهگیری پس از رفع خطر کووید-۱۹ از بین میرود. با این وجود، ابهام در خصوص روند بهبود اقتصادی تا مدتها همچنان باقی میماند.
برگرفته از CMHC
