بایدن، میراث‌دار اقتصادی با چالش‌های فراوان

PHOTO: REUTERS/Carlos Barria

با برگزاری انتخابات و اعلام پیروزی بایدن توسط رسانه‌ها، نگاه‌ها به برنامه‌های بایدن برای بهبود وضعیت اقتصادی ایالات متحده دوخته شده است. از آنجا که بخش قابل توجهی از اقتصاد کانادا به همسایه جنوبی گره خورده، هر نوع تحولی در این کشور می‌تواند بر زندگی روزمره کانادایی‌ها تاثیر بگذارد. به همین دلیل، بررسی روند اقتصاد آمریکا در دوره ریاست جمهوری بایدن می‌تواند به تحلیل بهتر روند اقتصادی طی چهار سال آینده در کانادا هم کمک کند.

آنچه می‌خوانید تحلیلی است که از سوی خبرگزاری آسوشیتدپرس ارائه شده و در برخی از رسانه‌های کانادایی نیز بازنشر شده است.

………………………..

جو بایدن اقتصادی با چالش‌های فراوان را تحویل خواهد گرفت. اقتصاد ایالات متحده هنوز نتوانسته آسیب‌های ناشی از همه‌گیری را پشت سر بگذارد و از سوی دیگر، وضعیت همه‌گیری در این کشور روز به روز وخیم‌تر می‌شود.

حدود ده میلیون بیکار در ایالات متحده به اضافه تعداد کسانی که شغل‌شان را از دست می‌دهند، شاید امید چندانی به بهبود اوضاع نداشته باشند. از سوی دیگر، تولید شرکت‌های آمریکایی نیز با کاهش روبرو شده است.

به خاطر تعطیلی مهدکودک‌ها و مدارس، بسیاری از والدین نمی‌توانند به سر کار برگردند. رستوران‌ها و فروشگاه‌های محلی با کاهش فروش مواجه هستند و بسیاری از آنها نمی‌دانند آیا هفته آینده نیز می‌توانند به کسب‌وکارشان ادامه دهند یا خیر. در سپتامبر امسال، از هر شش رستوران، یکی به خاطر مشکلات موجود تعطیل شد.

سیاست‌های بایدن ظاهرا متفاوت از ترامپ است و برنامه‌هایی را برای کمک به شهروندانی که در این روزها با مشکل روبرو هستند دنبال می‌کند.

از بایدن انتظار می‌رود کمک‌های مالی لازم را برای حفظ مشاغل، کسب‌وکارها و نیز دولت ارائه کند، بدون اینکه بر خلاف ترامپ، با اعضای کنگره بر سر مقدار این بودجه با اختلاف نظر روبرو شود.

وضعیت نامشخص سنا

البته جایگاه دموکرات‌ها در سنا شاید آن قدر مستحکم نشده باشد که خیال بایدن از پیش‌برد برنامه‌هایش را کاملا راحت کند. در واقع شاید هر تلاشی از سوی بایدن برای اختصاص بودجه ویژه کمک‌هزینه در آمریکا به تائید جدی جمهوری‌خواهان نیاز داشته باشد. این در حالی است که جمهوری‌خواهان مدتی است نگرانی خود از افزایش کسری بودجه ناشی از بسته‌های کمک مالی دولت اعلام کرده‌اند.

رهبر حزب جمهوری‌خواه در سنا چندی پیش اعلام کرده بود که بسته کمک‌هزینه مالی باید پیش از پایان سال تصویب شود. اما با وجود اینکه ترامپ نتوانسته در این انتخابات به پیروزی برسد، سرنوشت این بسته نیز با ابهاماتی روبروست. همین امر سایه ابهام بر سر بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا را بیش از پیش گسترده‌تر می‌کند.

فشار حداکثری بر کم‌درآمدها

یک نظرسنجی در ایالات متحده که با مشارکت بیش از ۱۱۰ هزار نفر توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس صورت گرفت نشان می‌داد که رکورد اقتصادی بیشتر از همه به ضرر خانواده‌های کم‌درآمد است. با این وجود، اولین دور کمک‌هزینه‌های دولت آمریکا که حدود ۳ تریلیون دلار بود، فقط به این گروه نرسید و به بیشتر شهروندان آمریکایی تعلق گرفت.

حدود ۲۹ درصد از مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی، درآمد سالانه کمتر از ۵۰ هزار دلار در خانواده داشتند و اعلام کردند که توان اقتصادی‌شان کاهش یافته است. اما کسانی که درآمد بالای ۱۰۰ هزار دلار در سال داشتند، با این مشکل روبرو نبودند. در واقع نه تنها کسانی که درآمد بالایی داشتند کمتر طی این دوره رکورد دچار مشکل شدند، بلکه حتی ۲۶ درصد آنها نیز اعلام کردند که وضعیت مالی‌شان رو به بهبود است.

خانواده‌های با درآمد زیر ۵۰ هزار دلار در سال بیشتر طرفدار بایدن بودند تا ترامپ. در مقابل، خانواده‌های با درآمد بالاتر، دیدگاه یکسانی نداشتند و برخی به نامزد جمهوری‌خواه و برخی به نامزد دموکرات رای دادند.

همچنین ۸۹ درصد از رای‌دهندگان به بایدن (در این نظرسنجی) اعلام کردند که از نظرشان، مدیریت همه‌گیری مهم‌تر از محدودسازی آسیب‌های وارده به اقتصاد است. شاید دلیلش نیز به منطق ماجرا بازمی‌گردد: تا وقتی که خطر کروناویروس وجود دارد، هیچ بهبود واقعی در اقتصاد صورت نمی‌گیرد.

بهبود اقتصادی؟

روند بهبود کی (K) شکل اقتصاد در الگوی خانواده‌های مشارکت‌کننده در این نظرسنجی کاملا مشهود است. از یک سو برخی خانواده‌ها با درآمد بیشتر روبرو بودند و برخی دیگر هم سیر نزولی اقتصادی را ادامه می‌دادند.

با وجود آمارهای امیدبخش، اقتصاد آمریکا همچنان با پیامدهای همه‌گیری دست‌وپنجه نرم می‌کند. نرخ بیکاری به ۶/۹ درصد رسیده، در حالی که این رقم در ابتدای دوره زمامداری ترامپ روی ۴/۷ درصد بود. خرده‌فروشی از ابتدای امسال کاهشی ۰/۸ درصدی داشته است و بسیاری از کسب‌وکارها مثل رستوران‌ها یا مراکز اقامتی هم با آسیب‌های شدیدی روبرو بودند.

مقامات ارشد بهداشتی ایالت متحده می‌گویند احتمالا وضعیت همه‌گیری کووید-۱۹ در کشور بدتر خواهد شد. این مساله فقط به بیماری یا جان باختن آمریکایی‌ها محدود نمی‌شود و بی‌تردید به اقتصاد این کشور هم ضربه خواهد زد.

با این حال، ۴۳ درصد از مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی بر این باور بودند که اقتصاد کشور وضعیت خوبی دارد. بیشتر این افراد از حامیان ترامپ بودند. ترامپ بارها اعلام کرده که اقتصاد آمریکا با قدرت هر چه تمام‌تر به پیش می‌رود. او پیش از برگزاری انتخابات نیز بارها اعلام کرده بود که در صورت تداوم ریاست‌جمهوری او، این روند همچنان ادامه می‌یابد.

نقش تعیین‌کننده سنا

الک فیلیپس (اقتصاددان موسسه گلدمن ساش) بر این باور است که ترکیب نهایی سنا می‌تواند تعیین‌کننده رقم بودجه کمک‌هزینه دولت آمریکا باشد. آقای فیلیپس می‌گوید اگر جمهوری‌خواهان اکثریت سنا را در دست گیرند، بسته محرک اقتصادی احتمالا زیر یک تریلیون دلار خواهد بود. با این وجود، اکثریت دموکرات‌ها بر این نهاد می‌تواند بایدن را به سمت تدوین بسته‌ای ۲/۵ و تا ۳ تریلیون دلاری هدایت کند.

جرومی پاول (رئیس فدرال رزرو) هفته پیش گفت که سرعت بهبود اقتصادی، رابطه مستقیمی با تصویب بسته محرک اقتصادی دارد و اینکه مسیر اقتصاد کاملا به مسیر پیشرفت همه‌گیری وابسته است.

دوپارگی دیدگاه‌ مردم

یک نکته جالب در نتایج این نظرسنجی وجود دارد که نشان می‌دهد دوپارگی شدیدی در دیدگاه رای‌دهندگان آمریکایی وجود دارد. اکثریت رای‌دهندگان به ترامپ (حدود ۸۵ درصد) اعلام کردند که «فساد» اصلی‌ترین مشکل در دوره ریاست‌جمهوری بایدن است. در مقابل،‌۹۲ درصد از رای‌دهندگان به بایدن نیز اعلام کردند «فساد» اصلی‌ترین مشکل در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ است!

یک تفاوت دیدگاه دیگر نیز در این میان وجود دارد. بیشتر رای‌دهندگان به بایدن بر این باور بودند که کارهای زیادی برای حل مشکلات مردم باید صورت گیرد. در مقابل، رای‌دهندگان به ترامپ می گفتند که دولت کنونی اقدامات بسیار زیادی را در این زمینه انجام داده است.

دوپارگی در دیدگاه احزاب

اما این دوپارگی فقط به دیدگاه مردم خلاصه نمی‌شود و دو حزب عمده نیز به نوعی با این مساله درگیر هستند. جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها بر سر اولویت‌های ۵۰۰ میلیارد دلار بودجه با هم توافق دارند. با این وجود، هیچ اتفاق نظری درباره اولویت‌های دیگر مورد نظر برای بسته محرک اقتصادی وجود ندارد. با وجود اینکه دموکرات‌ها به شدت به دنبال بالا بردن رقم بسته محرک اقتصاد هستند، شاید به دلیل همین اختلاف، در نهایت به حداقل بودجه رضایت دهند.

البته اختلاف فقط بر سر رقم بودجه نیست. یکی از ایراداتی که به بسته کمکی دولت وارد می‌شود این است که آیا این پول واقعا می‌تواند به دولت‌های ایالتی و محلی که در زمینه دریافت مالیات از مردم با دردسر روبرو هستند کمک کند و یا اینکه آیا خانواده‌هایی که بیشتر از بقیه به آن نیاز دارند، می‌توانند خیلی سریع به آن دست یابند یا خیر.

ترامپ مدتی پیش اعلام کرد که هدف دموکرات‌ها از اختصاص بودجه زیاد، کمک به ایالت‌هایی است که دچار ضعف مدیریت هستند. جالب اینجاست که برخی از جمهوری‌خواهان نیز با این نظر ترامپ موافقند.

مشکل اصلی بایدن این است که گروه‌هایی که بیشترین تاثیر را در پیشتازی او داشتند (یعنی خانواده‌های با درآمد پائین)، بیشترین آسیب را از مشکلات ناشی از همه‌گیری و تعطیلی کسب‌وکارها متحمل می‌شوند.

اقتصاد ایالات متحده هم‌اکنون با حدود ۸۰ درصد ظرفیتش برای تولید و مصرف به پیش می‌رود. در این میان، هر قدر عرضه بسته کمک‌های مالی بیشتر طول بکشد، طبقه کم‌درآمد فشار بیشتری را متحمل خواهد شد.