موضوع تغییرات اقلیمی و افزایش موادغذایی موجب شده نگرانی‌ها درباره امنیت غذایی بشر در آینده افزایش یابد. اما سال ۲۰۲۱ می‌تواند آغازگر فصل جدیدی در تاریخ تولید غذا توسط انسان باشد.
نشریه اکونومیست در آخرین شماره سال ۲۰۲۰ در یک سری مطلب به بررسی مهم‌ترین تغییرات در چندین حوزه مختلف اقتصادی پرداخته است. یکی از این مطالب به موضوع استفاده از حشرات و گوشت مصنوعی اختصاص دارد. مطلب زیر برگرفته از همین مقاله اکونومیست است:
………………………………………..
با وجود اینکه حدود دو میلیارد نفر در سراسر جهان به صورت مرتب از حشرات به عنوان منبع غذایی استفاده می‌کنند، مشتریان در دنیای غرب معمولا روی خوشی به این نوع ماده غذایی نشان نمی‌دهند. با این وجود، نگرانی‌ها درباره پیامدهای محیط زیستی تولید غذا سبب شده که حشرات به عنوان گزینه‌ای جدی برای قرارگیری در برنامه غذایی انسان‌ها مطرح شوند. پروتئین بالا و آسیب کمتر به محیط زیست (در مقایسه با تولید گوشت قرمز) از اصلی‌ترین دلایل جدی‌تر شدن احتمال گسترش مصرف خوراکی حشرات هستند.
امروزه محصولات خوراکی مبتنی بر حشرات در بسیاری از کشورهای دنیا یافت می‌شود. برای نمونه پودر جیرجیرک (cricket powder) در برخی سوپرمارکت‌ها در کانادا عرضه می‌شود. با این حال، این محصولات همچنان مشتری زیادی ندارند. مطالعه صورت گرفته توسط پلتفرم بین‌المللی حشرات برای غذا و تغذیه (IPIFF) نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ فقط ۹ میلیون نفر در اتحادیه اروپا به مصرف محصولات مبتنی بر حشرات می‌پرداختند. این تعداد فقط ۲ درصد از جمعیت این اتحادیه بود. البته فقط حس بد مردم به مصرف این نوع غذاها، عامل مصرف نکردن آنها نیست. مقررات موجود نیز در این میان مهم هستند.
انواع پودر جیرجیرک در آمازون کانادا (Amazon.ca)
تا سال ۲۰۱۸، هیچ کدام از مقررات اتحادیه اروپا به موضوع حشرات نپرداخته بود. دلیلش نیز کم بودن تعداد مشتریان این نوع ماده غذایی بود. به همین دلیل، هر کدام از کشورهای عضو این اتحادیه خودشان یک سری مقررات را در این زمینه وضع می‌کردند. برخی از این قوانین مشکلی را در تولید و فروش این محصولات ایجاد نمی‌کردند و برخی دیگر نیز موانعی جدی را در این مسیر قرار می‌دادند.
اما تدوین مقررات جدید موادغذایی در این اتحادیه، تحولی در این زمینه به وجود آورد. البته بر اساس این مقررات جدید، هر دسته از حشرات باید به صورت جداگانه مجوز دریافت کنند و اولین مجوز نیز احتمالا در اوایل سال ۲۰۳۰ صادر خواهد شد.
این مقررات موجب می‌شود دست شرکت‌های تولیدی برای عرضه محصولات مختلف به سراسر نقاط اروپا باز شود. همین امر می‌تواند به افزایش تولید بیانجامد. پیش‌بینی شده که تولید موادغذایی مبتنی بر حشرات از ۵ هزار تن در سال ۲۰۱۹ به ۲۶۰ هزار تن در سال ۲۰۲۳ برسد.
البته اگر جیرجیرک سرخ‌شده را دوست ندارید هم جای نگرانی نیست! بسیاری از تولیدکنندگان به سمت عرضه پودر حشرات و یا استفاده از آن به عنوان مواد اولیه خواهند رفت. به این ترتیب، در نهایت ممکن است حشرات را به صورت غیرمستقیم مصرف کنید!
اما چرا حشرات؟
پرورش و مصرف حشرات می‌تواند از میزان وابستگی‌مان به پروتئین مورد نیاز برای پرورش دام را کاهش دهد. معمولا از ماهی و نیز سویا به عنوان مواد اصلی برای تامین پروتئین مورد نیاز برای پرورش دام استفاده می‌شود. یک پنجم ماهیان صیدشده غیرپرورشی به عنوان غذای دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موضوع موجب صید بی‌رویه در برخی مناطق دنیا شده است. همچنین تولید بی‌رویه سویا نیز آسیب زیادی به جنگل‌های آمریکای جنوبی وارد می‌کند.
سال‌هاست که امکان قانونی استفاده از حشرات در غذای ماهی و نیز غذای حیوانات خانگی در کشورهای توسعه‌یافته فراهم شده است. در سال ۲۰۱۸، اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) موافقت خود با استفاده از حشرات در غذای طیور را هم اعلام کرد. اتحادیه اروپا نیز قرار است به زودی، قانون مشابهی را تصویب کند. پس از تصویب امکان استفاده از حشرات برای غذای ماهی، برخی شرکت‌های اروپایی میلیون‌ها دلار در این زمینه سرمایه‌گذاری کردند. همین امکان برای صنعت مرغداری نیز رشد مشابهی را به همراه خواهد داشت.
البته تردیدی نیست که هزینه پرورش هر یک کیلو حشره بیشتر از یک کیلو سویا است، اما این رویکرد بیشتر به سود محیط زیست و در راستای توسعه پایدار خواهد بود.
گوشت آزمایشگاهی
راه دیگر برای کاهش اثرات محیط زیستی تولید گوشت این است که آن را در آزمایشگاه تولید کنیم. در این روش، سلول‌های بنیادی از بدن جانور به دست آمده و در یک محیط ویژه کشت می‌شود. در این محیط، سلول‌های بنیادی در مایعی مغذی که «واسطه رشد» (growth medium) نامیده می‌شود قرار می‌گیرند. به محض اینکه سلول شروع به تکثیر کرد، می‌توان آن را به سمت ایجاد سلول‌های ماهیچه‌ای و چربی سوق داد. سپس این سلول‌ها جمع‌‌آوری شده و در قالب محصول به بازار عرضه می‌شود.
هم‌اکنون بیش از ۵۰ استارتاپ در سراسر دنیا بر روی تولید انواع گوشت آزمایشگاهی فعالیت می‌کنند. انواع برگر گوشت، ناگت مرغ و استیک از جمله محصولاتی هستند که این استارتاپ‌ها قصد تولید‌شان را دارند. در سال ۲۰۲۱ احتمالا مصرف‌کنندگان می‌توانند این محصولات را از فروشگاه‌ها خریده و مصرف کنند.
البته این روش با یک چالش بزرگ یعنی هزینه بالا روبروست. تولید انبوه بافت از طریق شیوه‌های کنونی مهندسی بسیار پرهزینه است. در سال ۲۰۱۳ یک استارتاپ هلندی به نام موزا میت (Mosa Meat) توانست یک تکه گوشت مشابه همبرگر را تولید کند. اما هزینه تولید این تکه گوشت ۳۰۰ هزار دلار بود!
🍔Happy #NationalBurgerDay🍔
👩🔬To reduce the carbon emissions that come from animal production @mosa_meat are using cow cells to make real burgers.
💡Read more about the Netherland's #culturedmeat start-up below👇https://t.co/McnhaKcRwt#altmeat #foodsecurity #cellbased pic.twitter.com/OvxetxYWcs
— Greenhouse (@Greenhouse_PR) August 27, 2020
البته خوشبختانه پیشرفت‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته است. در ژانویه ۲۰۲۰ پژوهشگران دانشگاه نورث‌وسترن توانستند هزینه تولید نوعی «واسطه رشد» را تا ۹۷ درصد کاهش دهند. گفتنی است این ماده پرهزینه‌ترین بخش از فرآیند تولید گوشت در آزمایشگاه به شمار می‌رود. در نتیجه هزینه تولید هر برگر توسط همان استارتاپ هلندی (البته در صورت تولید انبوه) به ۹ دلار خواهد رسید.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ممفیس میتز (Memphis Meats) که یک استارتاپ کالیفرنیایی است، اولین شرکتی خواهد بود که گوشت مصنوعی را به بازار می‌آورد. این شرکت در ماه می ۲۰۲۰ توانست ۱۸۶ میلیون دلار سرمایه جذب کند که بیشتر از مجموع کل سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در این صنعت است. گفتنی است شرکت‌های دیگری نیز در اروپا و آسیا در این زمینه به فعالیت مشغولند.
البته گوشت آزمایشگاهی نیز با همان مانع حشرات روبروست و آن هم عدم علاقه بسیاری از مردم به آنهاست. با این وجود، ویژگی‌های سودمند این نوع گوشت می‌تواند آن را به یک منبع غذایی اصلی در دنیا تبدیل کند. گوشت مصنوعی ۹۹ درصد زمین کمتری می‌خواهد و همچنین تولید آن نیازمند ۹۰ درصد آب کمتر است.
خلاصه اینکه در سال ۲۰۲۱ انتظار داریم گوشت مصنوعی نیز به بازار عرضه شود. هر چه باشد، اگر نتوانیم جایگزینی به جای شیوه‌های سنتی تولید موادغذایی بیابیم، در تامین امنیت غذایی بشر در آینده با چالش‌هایی جدی روبرو خواهیم شد.
همچنین بخوانید: آینده خودروهای برقی در سال ۲۰۲۱
